Suy tim do suy giáp

Người bệnh suy giáp nhiều năm không biết đến khi biến chứng hẹp mạch vành, thiếu máu cơ tim, suy tim. 

Suy tim trong âm thầm

Bà N.T.B. (65 tuổi, Bình Phước) mệt li bì nhiều ngày, chóng mặt, khó thở, huyết áp cao dù uống thuốc hạ huyết áp nhưng không giảm, bà được con đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám. Bác sĩ CKI Võ Trần Nguyên Duy, khoa Nội tiết – Đái tháo đường cho biết, bà B. bị suy giáp biến chứng gây tăng huyết áp, hẹp mạch vành, thiếu máu cơ tim, suy tim. Bà được điều trị suy giáp đưa hormone giáp về ngưỡng ổn định và đặt stent mạch vành cải thiện tình trạng hẹp mạch vành chống thiếu máu cơ tim.

Bác sĩ Duy khuyến cáo suy giáp là nguyên nhân chủ yếu gây biến chứng tim mạch ở bệnh nhân B.. Nếu người bệnh chỉ điều trị tim mà không bù hormone giáp thì bệnh tim vẫn bị lại.

Thăm hỏi về tiền sử mắc bệnh, bà B. cho biết năm 2003 bà bị cường giáp và được điều trị bằng uống i-ốt phóng xạ 3 lần. “Sau 3 lần uống thì khỏi bệnh nên tôi không khám nữa.”, bà B. kể.

Cùng năm, bà B. được chẩn đoán bị tiểu đường tuýp 2. Đến năm 2008, bà được chẩn đoán mắc thêm bệnh tăng huyết áp, mỡ máu, gan nhiễm mỡ. Điều trị bệnh qua nhiều năm, sức khỏe bà ổn định, chỉ tăng cân không lý do dù ăn ít. Mỗi khi nằm nghỉ, bà B. nghe tiếng khò khè trong cổ dù đang tỉnh.

Gần đây, bà mệt, chóng mặt, li bì, khó thở, tim đập nhanh, đo huyết áp tại nhà lên tới 200 mmHg (huyết áp bình thường 120/80 mmHg). Sau khi uống thuốc huyết áp bà B. vấn thấy mệt, tình trạng không giảm. Kết quả xét nghiệm máu, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM ghi nhận người bệnh bị rối loạn lipid máu, suy giáp với nồng độ hormone TSH tăng cao 4.67 uU/mL (chỉ số bình thường từ 0.27 – 4.20 uU/mL), FT3 thấp còn 2.13 (chỉ số bình thường từ 3,1 – 6,8 pmol/l), hẹp mạch vành, thiếu máu cơ tim, suy tim.

Bà B. được chỉ định đặt stent mạch vành (một cuộn lưới kim loại nhỏ, được đưa vào đoạn mạch vành tắc nghẽn sau đó bóng thu nhỏ trong stent được nong lên để mở rộng lòng mạch) giúp máu lưu thông dễ dàng. Kết hợp với điều trị tim mạch, huyết áp, tiểu đường; người bệnh được điều trị suy giáp bằng uống thuốc bù hormone giáp. Sau 1 ngày, bà thấy khỏe hơn nhiều và được bác sĩ thăm khám, theo dõi các chỉ số sức khỏe hàng ngày. Người bệnh được về nhà sau 5 ngày nhập viện điều trị.

Bác sĩ Nguyên Duy cho biết trường hợp bà B. nếu không được điều trị sớm sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm do suy tim bao gồm: giảm chất lượng cuộc sống, mệt nhiều khi làm các việc nhẹ, đau ngực, rối loạn nhịp, thậm chí đột tử.

Suy giáp ảnh hưởng trực tiếp đến tim mạch

Bà cho biết đường huyết và huyết áp hơn 20 năm nay luôn được kiểm soát tốt, tái khám định kỳ. Bà thắc mắc vì sao lại suy tim và hẹp mạch vành?

Bác sĩ CKI Võ Trần Nguyên Duy giải thích, hormone tuyến giáp có vai trò nhất định với hệ thống tim mạch và có thể ảnh hưởng lớn đến chức năng tim. Suy giáp có liên quan đến giảm cung lượng tim (lượng máu mà tim bơm đi trong một đơn vị thời gian nhất định, thường được tính bằng phút) do suy giảm khả năng giãn rộng của cơ trơn mạch máu. Điều này cũng gây xơ vữa động mạch tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch vành.

Đồng thời, hormone tuyến giáp giảm làm giảm khả năng cung cấp oxit nitric nội mô. Trong đó oxit nitric đóng vai trò quan trọng trong điều tiết máu, chất dinh dưỡng nuôi tim, đảm bảo cho huyết áp luôn khỏe mạnh. Từ những yếu tố trên làm tăng độ cứng động mạch dẫn đến tăng sức cản mạch máu hệ thống.

Hormone tuyến giáp T3 có chức năng kích thích sản xuất chất renin (loại enzyme giúp kiểm soát huyết áp). Do đó, khi bị suy giáp khiến huyết áp tâm trương tăng gây ra tình trạng huyết áp kẹt (khoảng cách giữa huyết áp tâm trương và huyết áp tâm thu nhỏ hơn hoặc bằng 20mmHg).

Ngoài ra, hormone tuyến giáp cũng có vai trò điều chỉnh các gen liên quan đến điều hòa nhịp tim. Do đó, khi hormone giáp tăng khiến nhịp tim tăng lên và ngược lại khi bị suy giáp, nhịp tim sẽ giảm xuống. Đồng thời, suy giáp làm tăng cholesterol trong máu, giảm số lượng thụ thể LDL dẫn đến rối loạn lipid máu.

Bệnh suy giáp do thiếu hụt hormone tuyến giáp khiến các hệ thống cơ quan khác có thể bị ảnh hưởng với nhiều dấu hiệu và triệu chứng bao gồm: không chịu được lạnh, tăng cân nhẹ, hạ thân nhiệt, hay quên, tính cách thay đổi, mặt phù, rụng tóc, tóc khô, thưa và dễ gãy, da khô, sưng phù quanh mắt, táo bón, rong kinh, vô kinh thứ phát, nhịp tim chậm, tràn dịch màng phổi hoặc ổ bụng, giọng khàn, nói chậm… Nếu không kiểm soát và điều trị sớm người bệnh có nguy cơ bị các biến chứng tim mạch như: rối loạn nhịp tim, nhịp tim chậm, tốc độ tuần hoàn chậm, tăng huyết áp, nặng hơn gây ra cơn đau thắt ngực khi gắng sức, tràn dịch màng tim, suy tim…

Ở bệnh nhân B. bị cường giáp trước đó và có điều trị bằng uống i-ốt phóng xạ liều nhẹ 3 lần, sau đó không theo dõi cường giáp. Có thể sau điều trị tình trạng đã về bình giáp (bình giáp là chức năng tuyến giáp bình thường) nhưng người bệnh bỏ hoặc quên theo dõi tuyến giáp trong thời gian dài đến khi tuyến giáp suy giảm gây suy giáp. Vì bà B. không đi khám sức khỏe tuyến giáp trong hơn 20 năm nên bác sĩ không thể biết chắc chắn thời điểm bị suy giáp.

Suy giáp là một trong những nguyên nhân gây rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, bệnh tim mạch. Trường hợp bệnh nhân đã điều chỉnh mỡ máu, điều trị huyết áp và tim mạch nhưng không bù hormone giáp thì các tình trạng trên sẽ tiếp tục bị lại. Do đó, khi điều trị suy giáp ổn định các bệnh liên quan sẽ thuyên giảm.

Bệnh suy giáp thường diễn tiến âm thầm, các triệu chứng khó cảm nhận được sự khác biệt trong cơ thể. Do đó, việc khám và tầm soát bệnh tuyến giáp định kỳ hàng năm rất quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh suy giáp và biến chứng.